BEDENİMİ NASIL KORURUM?
Son dönemlerde ülkemizde de gündemde olan istismar vakalarından korunmak için ailelerin ve çocukların bilgilenmesi çok önemlidir. İstismar, anne baba ya da bakıcı gibi başka bir kişi tarafından çocuklara karşı uygunsuz ya da hasar verici olarak adlandırılan her türlü davranışı içerir. Çocuk istismarı fiziksel, duygusal ve cinsel olmak üzere üç farklı biçimde görülür. Ebeveynlerin veya çocukla ilgilenen diğer kişilerin çocuğun bedenine zarar verecek şekilde davranması fiziksel istismar olarak adlandırılır. Çocuğa onun kendine olan saygı ve güvenini zedeleyecek şekilde davranılması, ona ihtiyacı olan sevgi ve ilginin gösterilmemesi, çocuğun duygusal gelişimini bozan ya da engelleyen her türlü aşağılama, reddetme, suçlama gibi söz ve davranışlara maruz bırakılması da duygusal istismardır. Cinsel istismar ise, yetişkinlerin kendi cinsel isteklerini tatmin etmek için çocuğu kullanması, çocuk üzerinde güç kullanarak, çocuğu korkutarak, tehdit ederek, kandırarak veya ikna ederek çocukla cinsel yakınlık kurmaya çaba göstermesidir.
Uyumlu ve gelişim düzeyine uygun davranışlar gösteren çocuğunuz son dönemlerde normalden farklı davranıyor olabilir. Böyle bir durumda çocuğunuzun istismara uğrayıp uğramadığını ayırt etmeniz için bilmeniz gereken bazı belirtiler vardır.
- Açıklanamayan yara ve darbe izleri, vücudun çeşitli yerlerinde morluk, ezik ya da tekrarlayan izler, açıklanamayan yanıklar, cezalanmayı hak ettiği yönünde bir tutum, ebeveynden korkma, insan içinde güvensiz ve kaygılı davranışlar, normalden farklı biçimde çekingen ya da saldırgan davranışlar, fiziksel temastan rahatsız olma, uyum problemleri, dikkati yoğunlaştırma, anlama ve kavramada zorluk, okul başarısında düşme, öfke, suçluluk, uyku problemleri, yeme problemleri, kilo kaybı ya da aşırı kilo alımı gibi belirtiler çocuğunuzun fiziksel istismara uğradığını gösteren işaretlerden bazıları olabilir.
- Konuşma ya da diğer iletişim bozuklukları, çocukta var olan bazı hastalıkların (astım vb..) şiddetlenmesi, fiziksel bir neden olmaksızın ortaya çıkan ağrı vb. şikayetler, parmak emme, tırnak yeme, alt ıslatma, uyku bozuklukları, uyum sorunları, kendine zarar verme eğilimi, öğrenme, algılama ve dikkat yoğunluğu gibi becerilerde düşüş çocuğunuzun duygusal istismara karşı geliştirdiği tepkiler olabilir.
- Yürüme ve oturmada zorluk, yıpranmış, lekeli iç çamaşırı, idrar yaparken acı çekme, uygun olmayan cinsel oyunlar ya da ileri derecede cinsel bilgi sahibi olma, uzaklaşma, depresyon, akranlarla ilişki kurmada güçlük, ani ve aşırı kilo değişimleri, belli yerlerden ve kişilerden korkma, fiziksel temastan kaçınma, utanç, kaygı, öğrenme güçlüğü, dağılmış dikkat ve ilgi, akademik başarısızlık, kabuslar, fobiler, korkular, tuvalet alışkanlıklarında problem ya da gerilemeler ve uyku bozuklukları çocuğunuz cinsel istismara uğradığını gösteren bazı işaretler olabilir.
Bu tip belirtileri çocuğunda gören ebeveynler çocuğu daha dikkatli gözlemlemeli ve böyle bir durumun varlığından emin olması halinde bir uzmandan yardım almalıdırlar. Bu çocuğun istismarı sağlıklı bir şekilde atlatması açısından çok önemlidir.
Çocukları istismardan korumak için alınacak önlemlerden bazıları şunlardır:
- Çocuğunuza bedeninin sadece ona ait olduğunu öğretin ve siz de onun izni olmadan bedenine dokunmayın.
- Çocuğunuza ‘Hayır!’ demeyi öğretin. Ona istemediği bir şekilde dokunulduğunda, öpüldüğünde ya da sevildiğinde buna itiraz edebileceğini söyleyin.
- ‘İyi dokunuş’ ve ‘kötü dokunuş’ kavramlarını ayırt etmesini sağlayın. Sevgiyle dokunma, başını okşama ve özel bölgelerine ya da vücuduna kötü niyetle dokunmanın farkına varmasını sağlayın.
- ‘Özel bölge’ kavramını öğretin. Özel bölgelerinin ona ait olduğunu ve kimsenin o izin vermeden özel bölgesine dokunamayacağını anlatın. Aynı zamanda onun da hiç kimseye izinleri olmadan dokunamayacağını öğretin.
- 4-5 yaş ve üzeri çocukların yerine getirebileceği öz- bakım becerilerini geliştirmesine yardımcı olun. Tuvaletten sonra kendi temizliğini yapma ya da banyosunu kendi yapması konusunda onu cesaretlendirin.
- Çocuklar 4-5 yaş civarında cinselliğe dair özel bir merak geliştirirler, cinsel içerikli oyunlar oynarlar. Bu beklenen sağlıklı bir gelişim dönemidir ancak bu konuda çocukların güvenli bir şekilde bilgilendirilmesi ve ilerleyen yaşlarda bu oyunların devam etmediğinden emin olunması daha doğru olacaktır.
- Eğer çocuğunuz size bir istismardandan bahsediyorsa ona kendini rahat ifade etmesi için ortam yaratın ve mutlaka bir uzmandan yardım alın.
- Ne yazık ki istismar vakalarının bir kısmında tanınan ve bilinen kişiler olabiliyor, bu nedenle çevrenizdekilere güvenin ancak çocuğunuzun güvenliği için her zaman dikkatli olun.
- Çocuğunuzun odasına kapıyı çalarak girin, tuvalete girdiğinde ya da üzerini değiştirirken kapısını kapatması gerektiğini öğretin. Siz de bu kuralları uygulayın.
- Çocuklara verilen tüm bu bilgiler sonrasında çocuklar anlatılanları genelleyerek korku ve kaygı yaşayabilirler. Bu yüzden ‘Bazı yetişkinler bu kuralları bilmeden sana dokunurlarsa bana anlat ki o yetişkine de kurallarımızı öğretelim.’ denebilir.
KAYNAKLAR
ÇOCUK İHMAL VE İSTİSMARI, Yrd. Doç. Dr. Mustafa Yaşar Ç.Ü. Eğitim Fak. İlköğretim Böl. Okul Öncesi Öğretmenliği Anabilim Dalı
CİNSEL İSTİSMARCILARI UZAK TUTMAK İÇİN ÇOCUKLARA ÖĞRETİLMESİ GEREKEN 17 ALTIN KURAL, Uzm. Psk. Dnş. Seval Ulviye Akyol
OKUL ÖNCESİ DÖNEMDEKİ ÇOCUKLARA KENDİNİ KORUMAYI ÖĞRETMEK, Uzm. Psk. Burcu Çataloğlu Sinangin
ÇOCUKLAR CİNSEL İSTİSMARDAN NASIL KORUNUR*, Uzm. Psk. Gülşah Öztürk Erten
4-5 Yaş Çocuğunda Cinsellik ve Cinsel Gelişim Özellikleri, Uzm. Psk. Ayşe Başak Erk
https://www.morcati.org.tr/tr/yayinlarimiz/brosurler/186-cocuk-ihmalini-ve-istismarini-onlemek-elimizde-sessiz-kalma-suca-ortak-olma