Duygu Enfeksiyonu ve Tedavi Süreci
Birey; nerede, ne zaman, hangi duyguları ve nasıl yaşayacağına, duygularını devam ettirip ettirmeyeceğine, azaltıp ya da arttıracağına karar verir; bunu yaparken fizyolojik, davranışsal, bilişsel düzenleme stratejileri kullanır. Bu sürece duygu düzenleme becerisi denmektedir. Hissedilen duyguyu azaltmak, arttırmak, yok saymak amacıyla yapılan amaçlı-amaçsız, bilinçli-bilinçsiz tüm davranışlar ve stratejiler duygu düzenleme becerisi olarak tanımlanabilir. Duygu düzenleme sürecinde birey, hem kendi içsel süreçlerinde hem de diğerleriyle ilişkide birtakım değişiklikler yaşar. Duygu düzenleme becerisi sayesinde kişi kendini sakinleştirip etkili kararlar alabilir ve tepkisini belirleyebilir. (Gökkaya, 2022)
Bazen duygu düzenleme sırasında etkili olmayan yöntemlere başvurulabilir. Bunlardan ilki, duyguları yok saymak veya bastırmaktır. Bu insanlara özgü ve muhteşem bir beceridir. Bu, kişiye düşünüp karar vermesi için zaman tanır. Ancak bunun her zaman kullanılması aslında kişinin hem fiziksel ve ruh sağlığı için olumsuzluk hem de etkili iletişim kurmada zorlayıcı bir faktör olarak görülmektedir. Sürekli duyguları bastırma ve yok saymanın kişide yarattığı olumsuz etkiye ben “duygu enfeksiyonu” diyorum. Enfeksiyon nasıl bedenimizde bulunduğu yere ve tüm vücuda zarar veriyor ve hastalıklara neden oluyorsa ifade edilemeyen ve yok sayılan duygular da psikolojik sağlığımıza zarar verir.; bizi rahatsız eder; sorunları çözmek yerine uzun vadede işlevselliğimizi bozar. (Gökkaya, 2022)
Tedavi Süreci
Duygu odaklı terapi 3 adımdan oluşan 8 ilkesi olan bir yapıya sahiptir. Bu adımlar; (Çelik & Aydoğdu, 2018)
1. adım: Bağlanma
- Danışanın hisleri dinlenir, empati kurulur ve duygularına değer verilir. Danışanın yaşadığı çatışmaların ona nasıl acı verdiğinin ve onu nasıl zorladığının farkında olma ve onun rahatsızlık veren duygularına değer verilir.
- Ortak bir odak noktası oluşturulur. Bilişsel duygusal sürecin altında yatan nedenleri veya bu nedenleri üreten durumları tanımlama.
2. adım: Hissettirmek ve Keşfetmek
- O durumlar aklına getirtilir ve canlandırılır. Kötü hisleri ya da acı tecrübeleri güvende olduğunu hissettirerek danışana yeniden deneyimletilir ve yeniden düzenleme yapılır.
- Acı verici tecrübelerindeki bilişsel-duygusal sıralamayı veya nedenlerini keşfetme.
3. adım: Duyguyu Yeniden Yapılandırma
- İşlevsiz olan asıl duyguya veya birincil duygusal deneyime ulaşılır.
- Birincil işlevsel ihtiyaç, amaç ve kaynaklara ulaşılarak işlevsiz inançlar ortadan kaldırılır. Böylelikle ana şemaların yeniden yapılanması kolaylaştırılır. Belirlenen birincil ihtiyaç ve amaçlarla duygusal kaynakların oluşumuna destek sağlanır.
- Kaynaklar harekete geçirilir. Kendini rahatlatma becerileri geliştirilir, duygusal düzenlemeyi sağlama yolları öğretilir ve öz-empati gelişimi desteklenir.
- Yansıtma teşvik ettirilir, bulunan yeni anlamlarla yeni metaforlar ve yeni öyküler oluşturulur. Yeni anlam oluşturulmuş olur.
Stajyer Psikolog Kürşat Mecit Turan
Klinik Psikolog, Hatice Ünal Demir
KAYNAKÇA
Çelik, H., & AYDOĞDU, B. N. (2018). Duygu odaklı terapi: Psikoterapide yeni bir yaklaşım. e-Kafkas Journal of Educational Research, 5(2), 50-68.
Gökkaya F.(2022), Duygular, C.Ş.Öztürk içinde, Psikolojiye Giriş, (s. 287-290), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık