Fobiler günlük hayatı zorlaştıran, belirli nesneler veya durumlara karşı kişide aşırı korku ve kaçınma davranışları oluşturan kaygı bozukluklarından biridir. Yaşanan aşırı korku sırasında, terleme, titreme, kızarma, çarpıntı gibi fizyolojik belirtiler görülebilir. Bu yaşanan korku ve kaçınmalar kişinin hayat kalitesini olumsuz yönde etkiler. Fobilerin farklı çeşitleri vardır.
Sosyal fobi, sosyal ortamlarda veya kişinin performansının başkaları tarafından değerlendirileceği ortamlarda aşağılanacağı, kendisiyle dalga geçileceği ve bunların sonucunda utanç duyacağına dair aşırı bir korku duymasıdır. Kişi bu korkudan dolayı sosyal ortamlara girmekten kaçınabilir, bu ortamlarda kendini aşırı derecede rahatsız hissedebilir. Bu tür sosyal ortamlara girilmesi kişinin işinin bir parçasıysa bu alanda işlevini etkileyen sonuçlar doğurabilir. Diğer bir fobi olan Agorafobi kişinin panik atak veya panik belirtilerinin beklenmedik bir anda geleceği ve kimsenin ona yardım edemeyeceğine yönelik korkusudur. Agorafobide kişiler evde tek başına kalmaktan, açık veya kapalı alanlarda zaman geçirmekten ve toplu taşıma araçlarını kullanmaktan kaçınırlar. Bir diğer fobi türü olan Özgül fobiler, Sosyal fobi ve Agorafobi dışında kalan kişinin belirli durum ve nesnelere karşı aşırı korku duymasıdır. Korku nesnesi ve durumundan kaçınmalar görülür. Özgül fobilerin; hayvanlar, yükseklik, fırtına, rüzgar, karanlık, uçak, yüzme, diş hekimi, kan veya enjeksiyon gibi çeşitli kaynakları vardır. Örneğin Gök Gürültüsü Korkusu (Brontophobia), kişide kapalı ve gök gürültülü havalarda telaşlanma, terleme, vücutta kasılma, nefes darlığı gibi fizyolojik belirtilere neden olan, gök gürültüsünü duymamak için yorganın altında kulaklarını ve gözlerini kapatma veya sesi duymayacağı daha korunaklı bir yere gitme gibi kaçınma davranışlar sebep olan bir fobidir. Bir diğer özgül fobi olan Yılan Korkusu (Ofidiyafobi) ise hayvan tipi fobilerde en çok görülen türdür. Yılan korkusu evrensel bir korkudur ancak korkunun aşırı olması, kişinin yılan görseline bile tahammül edememesi ve günlük hayattaki işlevselliği etkilemesi korkunun fobi düzeyinde olduğunu gösterir. Özellikle özgül fobilerde kişinin yardım arama davranışı azdır. Fobilerin tedavi sürecinde genellikle Bilişsel Davranışçı Terapi tekniklerinden maruz bırakma ve sistematik duyarsızlaştırma kullanılır. Bu teknikler kişinin korku nesnesi veya durumu ile kontrollü miktarlardaki temasını ve böylelikle korkunun azalmasını içerir. Günlük hayatınızı sekteye uğratan, size sıkıntı veren ve kurtulmak istediğiniz korkularınız için uzmanlardan yardım alabilirsiniz.
Sorularınız için: [email protected]
Kaynaklar
Dilbaz, N. (1997). Sosyal fobi. Psikiyatri Dünyası, 1(1), 18-24.
Koç, A. E., & Hocaoğlu, C. (2023). Az bilinen bir özgül fobi “ofidiyofobi”: bir olgu sunumu. Sağlık Bilimleri Dergisi, 32(1), 145-147.
Silove, D., & Manicavasagar, V. (2016). Panik atak ve agorafobi. Kuraldışı Yayıncılık Eğitim Danışmanlık.
Uyan, T. T., Bahçeci, B., & Hocaoğlu, Ç. (2018). Gök Gürültüsü Korkusu ‘Brontophobia’: Bir Olgu Sunumu. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(3), 151-153.