Psikolojik test, kişilerin kalıba dökülmüş davranışlarının belirli ölçümler sayesinde objektif bir şekilde ölçümüdür. Test sonuçları kişinin hareketleri ve davranışları hakkında bize bilgi verir ve testi çözen diğer insanlarla da kıyaslama imkânı sağlar. Eğitimli değerlendiriciler tarafından uygun koşullarda uygulanmalıdır. Psikolojik testler kişinin kendini daha iyi tanımasına yardımcı olur ve diğer insanlar ile belirli durumlar karşısında benzer veya farklı özelliklerinin keşfedilmesine yol açar. Psikolojik testler, psikiyatrik rahatsızlıkların tanısında ve sınıflandırılmasında, sıklığını kontrol etmede yardımcı olur. Bu testler genel olarak ilk etapta okuldaki çocuklara yapılabilir. Ardından çocuk suçlularda ve psikolojik olarak duygusal bozukluk yaşayan çocuklarda uygulanabilir. Çok farklı amaçlı birçok psikolojik test bulunur. Elde edilmesi istenen sonuç bakımından yetkin bireyler tarafından farklı testler uygulanır. Genel olarak psikolojik testler ikiye ayrılır: kişilik testleri ve yetenek testleri. Yetenek testleri kendi içerisinde de bireysel yetenek testleri ve grup olarak yapılan psikolojik testler olarak ayrılır. Zekâ testleri ise nesnel (objektif) ve projektif testler olarak ikiye ayrılır.
Gelişim Testleri
Özellikle çocuklarda olası bir gelişim bozukluğunun erken tespiti çok önemlidir. Bu sebeple birlikte bu testler genel olarak 0-6 yaş grubu çocuklara yapılır. Gelişme bozuklukları, gerilikleri ilk 6 ayda en sık görülen bozukluklardan biridir. Genellikle bebekliklerde fark edilmez ve çocuk 2-3 yaşına geldiğinde konuşma, yürüme gibi konularda eksiklikleri gözle görülünce durumun ciddiyeti kavranır.
- AGTE: 0-6 yaş arası çocuklar için uygulanan testtir.
- DENVER II: 0-6 yaş arasındaki çocuklara uygulanır, sağlıklı görünen lakin bozukluğa sahip çocuklara uygulanan ortalama 15 dakika süren bir testtir.
- GECTA: 0-72 ay arasındaki Türk çocuklarının gelişimsel süreçlerini takip etmek ve olası bozuklukları tespit etmek amacıyla üretilmiş bir testtir.
- GESELL: 1-7 yaş arasındaki çocuklara uygulanır, 9 tane şeklin kolaydan zora doğru sıralanmış bir şekilde çocuklara gösterilmesi ve sorulmasıdır.
Gibi testler sayesinde olası bozuklukların tanısı koyulabilir, birey kolay bir şekilde tedaviye başlayabilir.
Zekâ Testleri
Zekâ; düşünme, sorun çözme, olası sorunlar karşısında bir çözüm bulma gibi durumlarda bize yardımcı olan en önemli faktördür. Olası bir zekâ temelli sorunun tespiti de gelişimde olduğu gibi erken tanıya ihtiyaç duyar. Hiperaktivite, alt ıslatma, içe kapanıklık, korku gibi durumların rastlanılması sonucu yetkili birimler tarafından yapılması tavsiye edilen testlerdir. Bu zekâ testlerinin uluslararası güvenirliği mevcuttur ve ülkemiz için de uyarlanmıştır.
- GECTA: 0-72 ay arasındaki Türk çocuklarının gelişimsel süreçlerini ve zekasal gelişimlerini takip etmek amacıyla tasarlanmıştır.
- GESELL: 1-7 yaş arasındaki çocuklara uygulanır, 9 tane şeklin kolaydan zora doğru sıralanmış bir şekilde çocuklara gösterilmesi ve sorulmasıdır.
- WISC-IV (Wechler Çocuklar İçin Zekâ Ölçeği): Çoğunlukla 6-16 yaş arasındaki çocuk ve ergenlere uygulanan zekâ ölçeğidir.
- WAIS-R(Wechler Yetişkinler İçin Zekâ Ölçeği): 16 yaş ve üstü yetişkinler için bilişsel olarak yardımcı olmak adına tasarlanmıştır.
- STANFORD- BINET: 2-6 Yaş arasındaki çocuklar için kullanılan ölçektir. İşitsel, görsel hafıza ve el- göz koordinasyonu için yardımcı olur.
Dikkat ve Algı Testleri
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), genellikle çocuklarda ve gençlerde görünen psikolojik bir rahatsızlıktır. Çocuklarda %8 ve gençlerde ise %6 oranında görülmektedir ve bunlar azımsanmayacak rakamlardır. Dikkat eksikliği genel olarak hiperaktivite ile birlikte görülmesine rağmen tek başına da görülebilir. Dikkat eksikliğine sahip bireyler hastalığın farkına varmadan da yaşamını sürdürebilir lakin tedavi edilmesi sonucu daha mutlu bir hayata sahip olacaktır. Bu rahatsızlığa sahip bireyler için uygulanabilecek testler ise şunlardır:
- FROSTİG: 4-8 yaş arasındaki çocuklara uygulanan görsel algılama testidir. Okuma, yazma ve aritmetik becerilerinin gelişmesi konusunda bireye yardımcı olur.
- BENDER GESTALT ALGI TESTİ: 5-10 yaş arasındaki çocuklara uygulanan görsel algılama testidir, peş peşe gösterilen desenler ile uygulanır. Çocuk geriliği ve organik beyin hasarlarını saptamada da yardımcı olan bir testtir.
- BENTON GÖRSEL BELLEK TESTİ: 8 yaş ve üzeri çocuklara uygulanan, ortalama 5 dakika gibi kısa bir sürede tamamlanabilen bireysel bir testtir. Çizim ve gösterme olarak 2 aşamadan oluşur.
- BURDON DİKKAT TESTİ: 10 ile 20 yaş arasındaki tüm bireylere uygulanabilen, ilk öğretim ve lisede çocukların dikkatlerini ölçmek için de kullanılan bir testtir. Harflerin alt alta ve belirli bir miktarda yazılmasıyla uygulanır.
- FRANKFURTER DİKKAT TESTİ: 5 ile 6 yaş arasındaki çocuklara uygulanabilen, ortalama 90 saniye süren bir görsel testtir. Testte çocuğa verilen meyvelerden farklı olanın bulunması istenmektedir.
- MOXO DİKKAT TESTİ: 6-12 yaş arasındaki çocuklara ve 13-65 yaş arasındaki yetişkinlere uygulanan online bir dikkat testidir. Ayriyeten dünya üzerindeki en çeldirici ve objektif test olarak tanımlanır. DEHB tanısı konulmasında yardımcı olan bir test türüdür.
Projektif Testler
- C.A.T(Children’s Apperception Test): Çocukların Algılama Testli olarak Türkçemize çevrilmektedir. 3-10 yaş arasındaki çocuklara uygulanmaktadır. Bu testteki amaç çocukların, hayvan figürleri yardımlarıyla kendilerini karşısındakine ifade etmesidir.
- T.A.T(Tematik Algı Testi): 14 yaş ve üzeri bireylere uygulanabilen bir test türüdür. Testin uygulanma süresi 30 ile 60 dakika arasındadır. Danışana resimler göstererek bir hikâye anlatması istenir. Anlatılan resim kişinin iç dünyası hakkında bize bilgi verir.
- Louisa Düss Psikanalitik Hikayeler Testi: 4-12 yaş arasındaki çocuklara uygulanan projektif bir test türüdür. 10 tane tanımlanmış öyküden oluşan test kişiye bireysel olarak uygulanır.
- Resim Çizim Teknikleri: 6 ile 12 yaş arasına uygulanan projektif bir test türüdür. ‘’Bir çocuk çiz, yeşil uzun bir ağaç çiz, bir aile çiz’’ yönlendirmeleri ile çocuklarla birlikte çalışılır.
MMPI (Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri)
16 yaş ve üzerindeki ergenlere ve yetişkin bireylere uygulanan bir test türüdür. Bireysel yapılan bir test çeşididir. Bireye 550 maddelik bir test kitapçığı ve cevap kâğıdı verilerek çözülmesi beklenir. Bireyin kişisel ve toplumsal durumunu incelememizi sağlar.
CAS (Bilişsel Değerlendirme Testi): 5-17 yaş arası bireylerin bilişsel değerlendirmelerini ölçen bir test türüdür. Değerlendirme süresi 1 saat ile 2 saatin arasında sürmektedir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, öğrenme güçlüğü ve tramvatik beyin hasarı gibi durumlar hakkında bilgi verilmesini sağlar.
Nöropsikolojik Testler
- Wiscoin Kart Eşleştirme Testi: Çalışma belleği, soyut düşünme, kavramsallaştırma gibi konular için ölçülen nöropsikolojik bir test türüdür. Yaklaşık olarak 20 dakika sürede çözülür. 4 adet uyarıcı kart, 62 tane uyarıcı karttan oluşan materyaller sayesinde uygulanır.
- Londra Kulesi Testi: Özellikle planlama becerisini ölçmek amacıyla uygulanan bir test türüdür. Konsantre olma, hareket etme, esnek düşünme gibi terimlerin faaliyetlerinde etkilidir.
- Stroop Testi: Özellikle 6-11 yaş arasındaki çocuklara uygun olan bir nöropsikolojik test türüdür. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, davranım bozukluğu gibi faktörlerin denetilmesi adına uygulanan bir testtir.
- Öktem Sözel Bellek Süreçleri Testi: Sözel malzemeyi öğrenme ve bellek faktörünün değerlendirilmesi adına uygulanabilecek nöropsikolojik bir test türüdür.
- Sayı Dizisi Öğrenme Testi: Kısa süreli belleği ölçen bir test türüdür. 7 yaş ve üzeri çocuk ve yetişkinlere uygulanır ve ortalama uygulama süresi 15 dakikadır.
- Çizgi Yönü Belirleme Testi: Görsel- mekansal algılamayı ölçmek adına kullanılan bir test türüdür. 7 yaş ve üzeri bireylere uygulanması uygun olan bir testtir.
- Raven Progressive Matris Testi: Düzenli ve doğru düşünme, akıl yürütme ve çalışma belleği soyutlama gibi faaliyetlerin denetlenmesinde uygulanan bir test türüdür.
- İz Sürme Testi: Testin çocuk ve yetişkin formları bulunmaktadır. Çocuk formu 9-14, yetişkin formu ise 15 yaş ve üzeri içindir. 2 bölümden oluşur. İlk bölümde sayıların sırayla birleştirilmesi ve ikinci bölümde de rakam ve harflerin birleştirilmesiyle test uygulanır.
- İşaretleme Testi: Tepki hızı, görsel tarama, ataklık, görsel-mekansal algılama gibi konuları ölçer.
- Boston Adlandırma Testi: Nesne adlandırma ve dil becerilerini değerlendirmek üzere kullanılan oldukça popüler bir pöropsikolojik testtir. Uzun ve kısa versiyonları bulunur ve en uzunu ortalama 10-20 dakika arasında sürmektedir.
- Benton Yüz Tanıma Testi: İçerisinde yüz resimleri bulunan 22 sayfalık A4’lerin bulunduğu bir test türüdür. 16-74 yaş arasındaki bireylerde uygulanabilecek bir testtir.
- Alıcı ve İfade Edici Yüz Testi: 2-12 yaş arasındaki çocuklara uygulanan bir test türüdür. Testin kullanım amacı sözlük kullanımını ve dil gelişimini sağlamaktır.
- Wechler Bellek Testi: 16 ile 90 yaş arasındaki bireylerin uygulayabileceği bir test türüdür. Dikkat, konsantrasyon, sözel ve görsel belleği ölçmek üzere tasarlanan bir test türüdür.
- Rey Karmaşık Figürler Testi: Görsel mekansal bellek ile görsel-mekasal yapılandırma becerisi geliştirmek üzere tasarlanan bir test türüdür.
- Montreal Bilişsel Değerlendirme Testi (Moca): Bilişsel bozukluk için bir tarama testidir. Uygulanışı ortalama 10 dakika sürmektedir. Dikkat ve konsantrasyon, soyut düşünme, yapılandırma gibi becerileri denetlemek için uygulanabilecek bir test türüdür.
Ayrıntılı bilgi ve randevu almak içi tıklayınız.
KAYNAKÇA
- Karakaş, Sibel (2011), Nöropsikolojik Testlerin Çocuklar İçin Araştırma ve Geliştirme Çalışmaları: BİLNOT-Çocuk Cilt 1 (Nobel Matbaacılık, Hadımköy İstanbul:Nobel Yayınevi)
- Karakaş, Sibel(2011), Nöropsikolojik Testlerin Çocuklar İçin Araştırma ve Geliştirme Çalışmaları: BİLNOT-Çocuk Cilt 2 (Nobel Matbaacılık, Hadımköy İstanbul:Nobel Yayınevi)
- Wikipedi(2020, 9 Ekim) Boston Adlandırma Testi,
Stajyer Psikolog
Uğur Kin