Agorafobi (kalabalık alan korkusu) kişide panik, kapana kısılma, utanç ve çaresizlik hissi yaratabilecek ortam veya durumlardan yoğun korku duyması ve kaçınmasıdır. Örneğin agorafobisi olan bir kişi için metroya binmek oldukça korkutucu bir deneyim olabilir çünkü kapılar kapandığı an diğer durağa kadar gidebileceği, kaçabileceği bir yer olmayacaktır. Siz sinemada orta arka kısımlardaki güzel yeri seçmeyi planlarken agorafobisi olan kişi için bu konum oldukça göz korkutucu olabilir. Onun yerine çıkışa daha yakın olan, istediği an rahatça salondan çıkabileceği bir yer seçmesi bu kişi için oldukça olasıdır. Bazı durumlarda agorafobisi oldukça ileri seviyelerde olan kişiler evlerinden günlerce hatta aylarca çıkmayabilir. Bu bireyler için ev güvenli alandır ve dışarı çıkmak yüksek risk ve tehlike barındırmaktadır.
Agorafobiye neyin sebep olduğu net olmamak ile, panik bozukluğu olan kişilerde görülme sıklığı daha fazladır. Ancak agorafobi sadece panik bozukluğu olan kişilerde görülmez. Tek başına bir bozukluk olarak görüldüğü vakalar vardır.
Agorafobi ile terapi sürecinde çalışırken maruz bırakma sık kullanılan ve oldukça etkili olan bir araçtır. Maruz bırakmanın temelinde kişinin kendini güvende hissetmek için gösterdiği kaçınma davranışları yerine aşamalı olarak kişiyi korktuğu durumlar ile yüzleştirmek yatar. Örneğin, agorafobisi oldukça ciddi boyutlarda olan bir kişi için ilk adım olarak uçak gibi bir ulaşım aracına binmek oldukça şiddetli ve kişiye zarar verici bir maruz bırakma olur. Bu sebeple kişi ile en basitten en zora doğru yapabileceği bir aktivite listesi planlamak oldukça yararlı olur. Basamağın ilk adımı danışanın orta derecede bulunmaktan kaygılandığı bir ortamda hayal etmesi olabilir. İlerleyen adımlarda kişi önce evinin dışında bir tur atabilir, sonrasında otobüsün kalabalık olmadığı bir saat otobüse binip iki durak sonra inebilir. Daha sonra bunu kalabalık bir saatte bir durak veya iki durak şeklinde arttırarak kendini kaçındığı duruma maruz bırakabilir. Bu şekilde danışan kendi hızına uygun olarak kalabalık alanda bulunma fikrine kendini ısındırabilir ve bu korkusu ile yüzleşmek için bir adım atabilir.
Agorafobisi olan danışanlar dışarı çıkma ile ilgili problem yaşadıkları için yardım alma, bir psikolog ile görüşme konusunda da sıkıntı yaşayabilir çünkü görüşecekleri yer de evin dışında olacaktır. Ancak danışanın yardım alacağı psikolog, kişi için belirli düzenlemeler yapıp, danışanı ilk birkaç seans online şekilde görmeyi teklif edebilir. Böylece hem danışan yardım almaktan mahrum kalmamış olur hem de danışana onun kendini rahat hissettiği bir tempo da çalışılacağı mesajı verilir.
**Tüm bu bilgiler ışığında şunu söylemek önemlidir ki, bu tanı kişilere uzmanlar tarafından konur. Sosyal mecralardan okuyup kendinize yakın hissettiğiniz durumlar karşısında bir uzmandan destek almanızı öneririz.
Klinik Psikolog Hazım Tevfik Katırcıoğlu