Pandemi Yorgunluğu

Son bir yıldır küresel olarak yaşamış olduğumuz pandemi döneminde çoğumuz daha fazla bizi dibe çeken duygular hissettik. Aynı zamanda stresle başa çıkmak için yöntemler üretmemize sebep oldu. Bir durumla başa çıkabilmek için durumun kendisini, özelliklerini iyi öğrenmenin önemi büyüktür.

Bu nedenle bu yazımızda önce pandemi döneminde dibe çeken ve tüketen duyguların bir kısmına bakalım:

Bunlar;

En büyüğü belirsizlikti. Plan yapamıyoruz. Ekonomik düzeyde uzun vadeli adımlar atamıyoruz. Gezme planı yapamıyoruz. Sosyalleşme planı yapamıyoruz. Akrabalarımızla görüşme planı yapamıyoruz. Kültürel bir aktivite planı yapamıyoruz. Bireysel olmayan bir hobi için plan yapamıyoruz. Bir spor salonuna gitme planı yapamıyoruz. Çok fazla engel hissediyoruz. Bu engele katlanma sebebimiz var. Endişe duyduğumuz önemli ve gerçekçi bir konu var. Kendimizin ve sevdiklerimizin sağlığını riske atmamak. Aslında bu kaygıyı hissetmek ne kadar kolay olmasa da, aynı zamanda bizleri koruyan bir görevi de var. Kaygı duygusu sayesinde önlem alabiliyor ve sağlığımızı koruyabiliyoruz.

Tehdit altınd hissetmek, bu duygulardan başka biri. Bir şey bizim yaşamımızı tehdit ettiğinde korku hissederiz. Bizim ya da sevdiklerimizin yaşamının tehdit altında olduğunu görmek, savaş ya da kaç tepkisi vermemize sebep olur. Savaşma ve kaçma tepkileri hayatta kalmak içindir. Fakat insanın enerjisini epey harcayan bir yanı vardır. Yorgun düşmemize neden olur. 1 yıldır her gün sokağa çıktığımızda, bir yerden bir yere ulaşmamız gerektiğinde, bir devlet binasında işlem yaparken, çok yakın arkadaşımızla karşılaştığımızda istemeden de olsa bu stresi yaşamak durumunda kalıyoruz.

Kayıplar yaşadık. Acı ve üzüntü yaşadık. Günlük rutinlerimizi kaybettik. Hayatlarımızın normal ritimleri ile teması kaybettik. Bir çok araştırma covid-19 salgını döneminde dünyada depresyon oranlarının çok fazla arttığını göstermektedir.

Güçsüz hissediyoruz. Yorgun ve depresif hissetme hali, pandemi bittiğinde kişinin yeni ve yaratıcı birşey yapma, bir iş geliştirme, bir proje yapma gibi hayallerine yetersizlik duygusu çekmesi ile yanıt vermektedir. Kişi artık bazı şeyleri başaramayacağını düşünmektedir.

Pandemi Yorgunluğu ile Nasıl Baş Edebiliriz?

Victor Frankl, Nazi toplama kamplarında bir çok engelle, acı ile, açlık ile, zor fiziksel koşullar ile insanların nasıl başa çıktığını gözlemleyerek "İnsanın Anlam Arayışı" isimli kitabını yazdı. İnsanların en zor koşullara bile dayanabildiğini ve hayatta kalabildiğini, en çok yaşadıkları zorluk, acı ve kayba onu anlamlandırma tepkisi veren insanlar üzerinde gözlemledi. Victor Frankl bu gözlem ve deneyimleri sonucunda Logoterapi yöntemini geliştirmişti. Logoterapi bakış açısı ile,

1. Yaşadığımız Güçlüklerden Anlam Çıkarabiliriz.

Güçlükler insana en çok şey öğreten deneyimlerdir. Yapılan araştırmalar, negatif duyguların pozitif duygulara göre daha fazla öğretici ve geliştirici etkileri olduğunu ortaya koymuştur. Örnek vermek gerekirse, öfke duygusu kişi için zorlayıcı bir duygu olabilir. Ama ingilizce bilmediğine öfkelenen birisi, ingilizce kursuna yazılabilir. Öfke ilerletici ve sağlıklı işlevini yerine getirmiştir.

Güç deneyimler ardında bir hazine barındırırlar. Bu hazine kişinin kim olduğuna karar verme özgürlüğüdür.

2. Seçim Yapma Özgürlüğümüz Var.

Güçlükler, engeller, hayal kırıklıkları, kayıplar, hastalıklara nasıl bir tepki vereceğimizi biz seçiyoruz. Maalesef dış dünyada yaşanan olayları kontrol etme şansımız yok, böyle bir yeteneğimiz de yok. Covid 19'a karşı yalnızca kendimizin tepkisini kontrol edebiliriz. Bu durumla ne yapacağımıza karar verme özgürlüğümüz var. Yaşadığımız güçlükleri kendimiz için bir başarıya dönüştürüp dönüştürmeyeceğimize karar verebiliriz. Bu başarı bir ressam için iyi resimler üretmek olur, yemek yapmayı bilmeyen biri için iyi yemek yapmayı ve kendisine bakmayı öğrenmek olur, kendisini geliştirmek isteyen biri için online iyi eğitimlere katılma fırsatını değerlendirmek olur.. Çok yoğun biri için ailesi ile kaliteli vakit geçirmek olabilir.

3. Durmayı Öğrenebiliriz.

Çoğumuz günlük koşuşturma ve rutinler içerisinde, sorumlulukları nedeni ile durup nefes almayı ve kendisine "ben ne istiyorum" diye sormayı ihmal ediyor. Bu nedenle nefes alabilmeye, durabilmeye vaktimiz bol. Eski rutinlerimize geri döndüğümüzde durmayı öğrenmiş, kendimizle iletişim ve pozitif ilişki kurmayı öğrenmiş olabiliriz. Yapacağımız şey kendimize günde en az bir kez durmayı nefes almayı ve ben ne istiyorum şuandan diye sormak. Bedenimin olduğu yerde, zihinsel ve duygusal olarak da bulunmak. Şuan kendim için yapabileceğim ne var diye sormak..

4. Günümüzden Beklentimizi Belirleyebiliriz.

Kendi önem verdiğimiz görevleri hiç yapmadığımızda kendimize karşı suçluluk duygusu hissederiz, değersiz hissederiz. Bu bir içsel çatışmaya sebep olur. Elbette bazen hiç birşey yapmama hakkımız da var. Fakat rutin insanı dayanıklı tutan bir özelliktir. Rutinlerimizi yapmayıp tüm gün dizi izlediğiniz haftalarımız olduğunda içsel çatışmalardan kaçmak için bunu daha fazla yapmaya devam etme ve gittikçe daha kötü hissetme riskimiz var. En iyisi, gün içinde kendimizden bir beklentimizi gerçekleştirme hakkımız olduğunu söylemek ve bunu gerçekleştirmek. Check listler işe yarayabilir.

5. Tüketen ve Zorlayan Duyguların Farkına Varabiliriz.

Zorlayan duyguların içinde kaldığımızda, derin bir nefes alabiliriz. Devamında zihnimizi nefesimize yönlendirerek nefes alıp vermeye devam edebiliriz. Burada dikkat edeceğimiz şey nefesimizi izlemek.. Daha tazeleyici bir duygu hissedene kadar bunu yapmaya devam edebiliriz. Böylece hangi duyguların bizi tükettiğini tanımış oluruz. Ve onları hissetmek yerine başka bir duygu hissetmeyi isteyip istemediğimizi kendimize sormuş oluruz. Hangi duyguları hissetmek istediğimiz bizim seçimimiz olabilir.

1. 6. Negatif Duygudan Kaçmak için Mücadele Etmek Yerine Tersini Yapabiliriz.

Aşırı düşünme, düşündüğümüz şeyi yaşamamıza sebep olur. Örneğin uyuyabilmek için çok çalıştığınızda uyuyamadığınız olmuştur. Ya da sıkıcı bir ders saatinde uyumamak için çaba sarfettiğinizde daha fazla uyumaya yöneldiğiniz gözlerinizi açık tutmakta zorlandığınız olmuştur. Mücadeleyi tersine çevirmek, derste uyuklayan çocuk için uyumamak için çaba sarfetmesi yerine uyumak için çaba sarfetmesidir. Pandemi sürecinde evde negatif duygudan kaçmak için değil onu düşünmek için çaba sarfettiğinizde, kendinizi zorladığınızda düşüncelerin uçup gittiğini göreceksiniz. Denemek için iyi bir yöntemdir.

Psikoterapist Hatice Ünal Demir