Uyku ve Ruh sağlığı

Sıklıkla söylendiği gibi, uyku ve ruh sağlığı el ele gider ve yapılan araştırmalar bu ilişkiyi vurgular. Birçok ruh sağlığı sorunu, uyku sorunlarıyla ilişkilidir. Uyku sorunları bir zamanlar ruh sağlığı sorunlarının bir sonucu olarak düşünülse de güncel görüşler uykunun ruh sağlığı sorunlarının oluşumunda ve sürdürülmesinde nedensel bir rolü olabileceğini öne sürüyor. Bu, genel refah için uykuya öncelik vermenin önemini vurgular. Yeterli uyku, vücudun ve beynin kendilerini onarması için hayati öneme sahiptir. Uyku sırasında vücut, ruh sağlığıyla yakın bağları olan bağışıklık sistemini güçlendirir, stres tepkisini artırır ve duyguları düzenlemeye yardımcı olan sistemleri yeniden şarj eder. Yüksek kaliteli uyku; ruh hali, üretkenlik, hafıza, enerji seviyeleri ve genel yaşam memnuniyetini iyileştirebilir.

Uyku eksikliği ruh sağlığını olumsuz etkileyebilir, odaklanmayı bozabilir ve beyin hücrelerinin iletişim kurmasını zorlaştırabilir. Ayrıca, artan duygusal tepkisellikle de bağlantılıdır. (Duygusal tepkisellik, bireyin çevresel uyarıcılara karşı gösterdiği duygusal reaksiyonların yoğunluğunu, süresini ve hızını ifade eder). Kötü uyku, kaygıyı artırabilen kortizol gibi stres hormonlarının üretilmesini de tetikleyebilir.

Yapılan bir araştırmada üniversite öğrencilerinde uyku kalitesi ve ruh sağlığı arasındaki ilişkiyi incelenmiştir. Çalışmada 18-25 yaşları arasındaki 100 öğrencide uyku kalitesi, beden algısı, özsaygı, depresyon, kaygı, stres, fiziksel aktivite ve yaşam kalitesi değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda kötü uyku ile kaygı, stres ve depresyon arasında pozitif bir ilişki; özsaygı, beden algısı, fiziksel aktivite ve yaşam kalitesi arasında ise negatif bir ilişki olduğu ölçülmüştür. Özetle, iyi uykuya öncelik vermenin hem ruhsal hem fiziksel sağlık için önemli olduğu bulunmuştur.

Kötü uyku ve ruh sağlığı sorunları olumsuz bir geri bildirim döngüsü yaratabilir. Mesela stres kötü uykuya, kötü uyku da strese yol açabilir. Bu döngünün müdahale olmadan kırılması zor olabilir. Kaygı ve depresyon gibi psikolojik sorunlar da uyku kalitesini düşürebilir. Peki daha kaliteli bir uyku için neler yapılabilir?

Rahatlatıcı bir uyku ortamı oluşturmak, düzenli bir uyku programı oluşturup her gün aynı saate uyuyup uyanmaya çalışmak, meditasyon, nefes egzersizleri ve yoga gibi gevşeme teknikleri uygulamak, beslenmemize dikkat etmek ve yüksek lifli yiyecekler seçmek, uyumadan önce günlük tutarak endişe ve kaygılarımızı yazmak gibi birçok seçenek uyku kalitesini artırır.

Sonuç olarak, uyku sorunları yaşıyorsanız, sağlıklı uyku alışkanlıkları uygulamak ve gerekirse profesyonel yardım almak, kötü uyku ve ruhsal sıkıntı döngüsünü kırmaya yardımcı olabilir. Uykuya öncelik vererek ruh halinizi, üretkenliğinizi, odaklanmanızı ve genel yaşam kalitenizi iyileştirebilirsiniz.

• Psikoloji Öğrencisi Rabia Topal