Özellikle bizim gibi kültürlerde insan ilişkileri hayatımızın önemli bir parçasını oluşturur. Aile bağlarımız güçlüdür, sevdiklerimizle bir araya geldiğimizde, buluşmayla birlikte sessiz kalsak bile huzur buluruz o anlarda. Belki de kültürümüzde kahvaltıya, akşam yemeklerine, sofraya bir arada oturmaya verdiğimiz önem de buradan gelir. Bu sosyal bağlar bizi bir parçanın bütünü olduğumuzu hissettirir ve yalnızlıktan uzaklaştırır. Ancak, insanlık tarihi boyunca bireylerin en derin duygusal deneyimlerinden biri yalnızlık ve terk edilme korkusudur. Peki, yalnız kalma korkusu [monofobi] nedir ve kökenleri neler olabilir?

Yalnız kalma korkusu, diğer adıyla monofobi kişinin yalnız kalmaktan, izole olmaktan veya tek başına olmaktan duyduğu yoğun korku ve endişe olarak tanımlanabilir. Monofobiye sahip kişiler fiziksel olarak hasta olmasalar bile göz ardı edildiklerini veya sevilmediklerini düşünürler. Yalnızlık olmaya karşı duyduğumuz bu korku sadece fiziksel yalnızlıkla da sınırlı değildir; psikolojik olarak yalnız hissetmek de bu korkuyu tetikleyebilir. Bu durum aslında beynimizin sosyal etkileşimlere verdiği bir yanıt olarak şekillenir. Araştırmalar, yalnızlık hissinin beynin ağrı ve stresle ilgili bölgelerini aktive ettiğini gösteriyor. Bu durum, yalnızlık hissinin fiziksel acı gibi algılanmasına neden olabilir. Yalnızlık hissi evrimsel açıdan da ele alınabilir. Evrimleşme bizi sosyal gruplarda kalmaya ve iş birliği yapmaya iten bir mekanizmadır. Sosyal bağların kopması, hayatta kalma şansını azaltabilir ve bu nedenle yalnızlık hissi bireyleri dışlanmaktan koruyan bir yapıya dönüşebilir. Fakat bazı durumlarda, monofobisi olan kişiler kalabalık ortamlarda bile kendilerini dışlanmış veya yok sayılmış hissedebilirler. Bu durum kişilerin zevk almadığı insanlarla vakit geçirmesi, sessizliği yok saymak adına telefonla konuşma ve refleks olarak evde oldukları süre boyunca televizyonu açma gibi işlevsel olmayan eylemlerle ilişkilendirilebilir. Bir diğer yandan dijital teknolojilerin yükselmesi ile insanlar hiç olmadığı kadar birbirleriyle bağlantı kurabilmekte. Fakat, bu dijital bağlantılar, yüzeysel ve duygusal derinlikten yoksun olabiliyor. Bu sebeple, sosyal medya kullanımının artması, yalnızlık hissini artırabilir. Peki, bu tarz zorlu duygular ve durumlarla karşılaştığımızda yalnızlık korkusuyla nasıl başa çıkabiliriz?

Yalnızlıkla başa çıkmanın birçok yolu vardır ve bu yolları bir güç kaynağına dönüştürmek mümkündür. Zorlu durumlarımızı ve duygularımızı yönetemediğimiz zamanlarda bize en iyi gelebilecek yöntemlerin başında, alanında uzman profesyonellerden yardım almak gelir. Bahsedeceğimiz diğer yöntemler kendi kendine başa çıkma stratejisi olarak düşünülebilir. Kendi içimize dönüp duygularımızı anlamak, yalnızlıkla mücadelenin ilk adımı olabilir. Kendi iç dünyamızla barışmak, kendimizi tanımak bize hem huzur hem güç verebilir. “Bu yalnızlığı hissettiğim anlar neler, insanlarla birlikteyken bile bir yalnızlık mı hissediyorum, yalnız olmanın benim için anlamı ne?” gibi sorgulamalar bu problemin köküne inmemizde yardımcı olabilir. Bir diğer strateji ise hobilerimize zaman ayırmaktır. Örgü örmek, yemek yapmak veya sanatla ilgilenmek gibi zevk alabileceğiniz aktiviteler bizi yalnız olduğumuzda tatmin edebilir. Ayrıca, sağlıklı sosyal bağlar kurmak da yalnızlıkla başa çıkmada oldukça önemlidir. Aile ve arkadaşlarla güçlü ve sağlıklı ilişkiler kurmak, bizi yalnız hissetmekten alıkoyar. Kendi içsel dünyamızı anlamak, sevdiklerimizle vakit geçirmek ve gerektiğinde bir uzmandan destek almak yalnızlık korkusuyla başa çıkmanın anahtarlarıdır. Unutmayın, yalnızlık sadece geçici bir durumdur ve ona nasıl yaklaşacağımız, bizlerin elindedir.

Finley, A. J., & Schaefer, S. M. (2022). Affective neuroscience of loneliness: Potential mechanisms underlying the association between perceived social isolation, health, and well-being. Journal of Psychiatric & Brain Science, 7(6), e220011. https://doi.org/10.20900/jpbs.20220011

Cacioppo, J. T., Cacioppo, S., & Boomsma, D. I. (2013). Evolutionary mechanisms for loneliness. Cognition and Emotion, 28(1), 10.1080/02699931.2013.837379. https://doi.org/10.1080/02699931.2013.837379

Psikoloji Öğrencisi Rabia Topal 

Psikoloji Öğrencisi Cansu Işık