Bağlanma kuramı öncüleri Bowlby ve Ainsworth, erken çocukluk döneminde bebek ile temel bakım veren arasındaki ilişkiyi bilimsel çalışmalarla incelemiştir. Temel bakım veren terimi genellikle anneler ile ilişkilendirilir. Erken çocukluk dönemindeki bağlanma stilinin yetişkinlikte de etkisi olduğunu görüp romantik ya da sosyal ilişkilere yansıması olduğunu kanıtlayan çok fazla bilimsel çalışma mevcuttur. Üç farklı bağlanma stili vardır: Güvenli bağlanma, Kaçıngan bağlanma ve Kaygılı/kararsız bağlanma. Bu yazıda kaçıngan bağlanma ve kaçıngan bağlanmanın yetişkinlerdeki belirtileri anlatılacaktır.
Kaçıngan bağlanma; çocuklukta ebeveynlerinden ya da temel bakım verenlerinden mesafeli, soğuk veya tepkisiz davranışlar gören bireylerde gözlemlenir. Bu bağlanma tarzına sahip kişiler zor durumlarda ailesinden destek görmemiş olduğundan diğer insanların da kendilerine destek olacağını düşünmezler. Mesela bir bebek ağladığında kimse onu duymamış, yanına gelip bakmamış ya da nadiren ihtiyacına cevap almıştır. Böyle durumlarda, bebek/çocuk sadece kendine güvenebileceğini düşünür çünkü üzgün veya korktuğunda kimsenin onu yatıştırmadığı görmüştür ya da bir derdi olduğunda yanında kimse yoktur ve dertleriyle kendi kendinin başa çıkması gerektiğini anlamıştır.
Yetişkinlerde Kaçıngan Bağlanmanın 10 Belirtisi
- Reddedilme korkusu, yakın ilişkilerden rahatsız olmak
- Birisi yakınlaşmaya çalışır çalışmaz uzaklaşma, mesafe koyma eğilimi
- Yüksek özgüven, duygusal destek ya da rahatlamak için kimseye güvenememe
- Başkalarına açılmaktan ya da içini dökmekten rahatsız olma, duygu ve düşüncelerini kolayca ifade edememe, muhtaç olma duygusundan kaçınmak
- Küçümseyici davranışlar ve araya mesafe koymak
- Duygusal ifadeleri en aza indirmek; mutlu, üzgün, kızgın, heyecanlı gibi duyguları dışarı yansıtmamak
- Kendini yeterli görmek ve bağımsız hissetmek
- Güçlü, kendinden emin ve kontrollü görünürler.
- Hayatlarında duygusal yakınlığa ihtiyaç olmadığına inanarak, ilişkilerde sorunlu olmak
- Başkalarına güvenmekte ve başkalarının dediklerine inanmakta zorluk çekmek
Kaçıngan bağlanma tarzına sahip bireyler bu durumu kabul edip hayatlarına devam etmek yerine sağlıklı ilişkiler kurabilmeyi öğrenmek için çaba göstermelidir. Bağlanma stilini fark etmek değişime başlamanın ilk adımıdır. Bir terapist ile çalışılması daha uygundur çünkü bağlanma stilini kendi kendine değiştirmek zordur. Değişim için partner ile duygu ve düşüncelerini, ilişkiden beklentilerini paylaşabilir. Çevresinde sağlıklı ve mutlu ilişkiler yaşayan insanlarla vakit geçirebilir, bu ilişkiler o bireye iyi bir örnek olabilir.
Kaynaklar
The Attachment Project. (2020, 2 Temmuz) https://www.attachmentproject.com/blog/disorganized-attachment/
Martin, S. (2017, 10 Nisan). Bağlanma stili nedir ve neden önemlidir? https://www.dbe.com.tr/tr/yetiskin-ve-aile/11/baglanma-stili-nedir-ve-neden-onemlidir/
Yaşam Boyu Bağlanma ve İlişkiler- Onur Arsel
Stajyer Psikolog Öykü Tufanyazıcı