Beslenme; sağlığı korumak, geliştirmek ve yaşam kalitesini yükseltmek için vücudun gereksinimi olan besinleri yeterli miktarda ve uygun zamanda almak için bilinçli yapılan bir eylemdir. Çocukların beslenme alışkanlıklarının oluşumunda okul öncesi dönem kritik bir yere sahiptir. Bu yıllarda edinilen beslenme alışkanlıkları sonraki yılları da etkilemekte ve çocuğun fiziksel, duygusal, sosyal gelişimini de etkilemektedir. Okul öncesi çocukları, bebek ve genç çocuklara göre daha yavaş büyürler. Bu nedenle bu yaş grubunda besin çeşitliliğin sağlanması ve yeterli enerji, besin değeri alımı önemlidir. Bu dönemde çocuğun beslenme alışkanlığı kazanmasında birtakım sorunlar görülebilmektedir. Okul öncesi dönemde en sık karşılaşılan yeme sorunları; yemek seçme, yiyeceği reddetme, yeni besinler denemeyi reddetme, yemek zamanında uygunsuz davranışlar sergileme gibi sorunlardır. Okul öncesi dönemde çocuklar yiyeceklere karşı kesin tavırlar koymaya başlar, yemek seçer, yiyeceklerle ilgilenmeyi bırakır ve daha çok çevresindeki olaylarla ilgilenmeye başlar. Bu dönem aile için oldukça zor ancak geçici bir dönemdir. Bu dönemde çocuklar en az sebzeleri severler. Genellikle lahana, karnabahar, kereviz gibi sebzeleri yemezler. Keskin kokulara karşı çok hassastırlar. Bu nedenle çiğ tüketilebilen domates, havuç gibi sebzeleri pişmiş yemeğe göre tercih ederler. Bu sebzeler ince doğranıp verilirse çocuklar daha severek tüketirler.  Birçok sebze veya meyveyi yemiyor diye üzülmek, çocuğu hırpalamak doğru değildir. Sınırlı da olsa sebze ve meyve grubundan yediği birkaç yiyecek çocuğun alması gereken besin ögelerini karşılamaya yeter. Unutulmamalıdır ki okul öncesi dönemi çocukları besin seçicidir. Her besini iştahla yemez. Sevdiği besinler oldukça sınırlıdır. 

 

Sağlıklı Yeme Alışkanlıklarının Kazandırılmasında Aileye Öneriler

• Çocuklar 9. Aydan itibaren kendi kendilerine yemek yiyebilir duruma gelmektedir. Aileler çocuklarının kendi kendilerine yemek yemelerini cesaretlendirmelidir.
• Ebeveynlerin yemek için ısrarları, cezalandırmaları, ödüllendirmeleri ve baskıları çocuğu olumsuz yönde etkiler. Çocuk zorlanmadan değişik yemek çeşitlerine alıştırılmalı ve aile bu konuda örnek oluşturmalıdır. 
• Düzenli yemek zamanı oluşturulmalıdır ve öğün atlanmamalıdır. 
• Çocuğa koyulan sınırlar veya verilen izinler aile ve çocuk arasında çatışmaya neden olabilmektedir. Bu durumda çocuğa bazı şeylerin neden yasaklandığı veya izin verildiği açıklanmalıdır. 
• Çocuğun tabağına yiyebileceği kadar, sevdiği türden yemek koyulmalıdır ancak sevmediği yemekler de sofraya konulmalı, çocuğun görmesi ve öğrenmesi sağlanmalıdır. 
• Okul öncesi dönemi çocukları anne, baba ve kardeşi rol model alarak taklit ederler. Bu yüzden aile bireyleri yiyeceklere karşı olumsuz tutumlarda bulunmamalıdır.
• Yiyecekler çocuğun tabağına kolay yiyebileceği şekilde konulmalıdır (Küçük parçalara bölünmüş köfte gibi).
• Yemek masasında aile üyelerinin çatışması çocuklarda iştah kaybına neden olabilir. Sofra ortamı huzurlu ve stressiz olmalıdır.

 

KAYNAKÇA

 

Arıkan, O., (2017). Beslenme dostu okul projesinin okul çağı çocuklarında beslenme alışkanlıklarına ve antropometri üzerine etkisi. YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 487067) 

 

Derin, D., Oğuz, Ş., (2013). 60-72 aylık çocukların beslenme alışkanlıklarının incelenmesi. İlköğretim Online. 12(2), 498-511. 

 

Kobak, C., Pek, H., (2015). Okul öncesi dönemde (3-6 yaş) ana çocuk sağlığı ve anaokulundaki çocukların beslenme özelliklerinin karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H.U Journal of Education). 30(2), 42-55.

 

Köroğlu, S., (2009). Okul öncesi dönem 4-6 yaş arası çocuklarda aileden kaynaklanan beslenme bozukluklarının incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 249903) 

 

Turan, T., (2016). Okul öncesi eğitime devam eden çocukların beslenme alışkanlıklarının beden kitle indekslerine ve beslenme kaynaklı sağlık sorunu yaşamalarına etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). YÖK Ulusal Tez veri tabanından elde edildi. (Tez no: 445581)

 

Ünlü, G., Aras, Ş., Güvenir, T., Büyükgebiz, B., Bekem, Ö., (2006). Yeme reddi olan çocukların annelerinde kişilik bozuklukları, depresyon, ve anksiyete belirtileri ve aile işlevleri. Türk Psikiyatri Dergisi (17)1, 1-10.

 

Ünlü, H., (2011). Okul öncesi dönem çocuklar için yeme davranışı değerlendirme ölçeğinin Türk çocuklarına uyarlanması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). YÖK Ulusal Tez veri tabanından elde edildi. (Tez no: 298620) 

 

Merdol, T. (2012). Okul öncesi dönem çocuklarının beslenmesi. Ankara.